Dr. Sali Kadria, kërkues shkencor në Institutin e Historisë në ASA, mori pjesë në Simpoziumin e IV Ndërkombëtar Shkencor të Studimeve Turkologjike, i organizuar nga Universiteti i Van-it, Turqi. Dr. Sali Kadria referoi me temën: “Aspekte të marrëdhënieve shqiptaro-turke gjatë viteve 1928-1932 mbështetur në dokumente arkivore britanike”.

Në këtë veprimtari shkencore morën pjesë mbi 180 studiues nga vende të ndryshme, që u përkisnin fushave të historisë, gjuhësisë, letërsisë dhe etnokulturës. Gjatë punimeve të këtij simpoziumi, studiuesit prezantuan kumtesa me interes, duke sjellë mendime të reja shkencore.

Instituti i Historisë në Tiranë dhe ai në Prishtinë nënshkruan marrëveshjen e re të bashkëpunimit 2022-2026. Dy institutet janë qendrat kryesore të studimeve historike në Shqipëri dhe Kosovë. Në prioritetet e bashkëpunimit bëjnë pjesë disa projekte madhore, përfshirë Historia e Shqipërisë dhe e Kosovës, ashtu edhe organizimi i konferencave shkencore ndërkombëtare, shkëmbimet midis studiuesve dhe akesi i plotë në arkivat shkencore, jetësimi i projekteve dypalëshe në monografi, vëllime dokumentare, etj, nxitja e komunikimit me studiues të huaj që merren me historinë shqiptare, rritja e cilësisë shkencore në revistat “Studime historike” dhe “Kosova” përmes sistemit peer review, mbështetja e kualifikimit shkencor të studiuesve të rinj, etj.

Gjatë nënshkrimit të marrëveshjes drejtuesit aktualë të dy instituteve, Prof. Afrim Krasniqi dhe Prof. Teuta Shala vlerësuan pozitivisht përvojën e bilancin bashkëpunimit të deritanishëm, duke e parë atë si modeli reference për institucionet kërkimore të dy vendeve, si dhe u dakordësuan rreth kalendarit në vijim të aktiviteteve të përbashkëta. Pjesë e takimit ishin edhe Profesore Asistente, Mrika Limani (IAH), si dhe profesorët Ledia Dushku e Hamit Kaba (IH). 

“Shteti dhe komunitetet fetare” është botimi i radhës dokumentar i Institutit të Historisë. Ai përmbledh dokumente të viteve 1948-1950 dhe përbën vëllimin e parë në një seri vëllimesh mbi këtë tematikë. Nga viti 1948 çështjet fetare u mbikëqyrën nga një strukturë e posaçme, Komiteti për Çështjet Klerikale pranë Këshillit të Ministrave. Fondi arkivor i këtij komiteti përbën burimin kryesor për hartimin e këtij vëllimi. Dokumentet, të cilat përfshijnë harkun kohor 1948-1950, publikohen për herë të parë.  Njohja dhe studimi më i thelluar i realitetit të periudhës 1945-1990 kërkon studimin e plotë të dokumentacionit historik, shtetëror dhe administrativ. Përgatitësit e këtij botimi dokumentar, me mbështetjen financiare të Konrad-Adenauer-Stiftung Albanien, kanë hulumtuar në dokumentacionin arkivor mbi raportet e shtetit me komunitetet fetare, diskriminimin e procesin politik të përndjekjes së tyre dhe pengimin e riteve fetare. Pjesën më të madhe të dokumentacionit në vëllimin e parë e zë organizimi i komuniteteve fetare, debatet dhe praktikat për miratimin e statuteve të tyre, si dhe të dhëna të detajuara lidhur me përbërjen, mbi burimet njerëzore, mbi aktet e brendshme rregulluese dhe mbi buxhetin financiar. Një pjesë e të dhënave, sidomos elementët e buxhetit, draftet e statuteve apo listat emërore të klerikëve në Shqipëri për secilin nga të tre komunitetet fetare, ndonëse zënë volum të madh dhe japin informacione teknike e statistikore, kanë vlerë për hulumtuesit e periudhës dhe tematikës, për analiza më të thelluara të gjendjes, burimeve njerëzore, sfidave dhe problematikave.  

Ky është vëllimi i parë me dokumente mbi raportet e regjimit komunist me komunitetet fetare, duke vijuar me periudha kronologjike vijuese. Vëllimet dokumentare kanë vlerë studimore, referimi, dokumentimi dhe i dedikohen sa arkivit historik aq edhe publikut të interesuar, historianëve, studentëve, gazetarëve etj. Për këtë qëllim të gjitha materialet e vëllimit do të publikohen online me akses të lirë në faqen zyrtare të Institutit të Historisë.  

Prof. Beqir Meta dhe Prof. Marenglen Verli, kërkues shkencorë në Institutin e Historisë, ASA, morën pjesë me referimet e tyre në Seminarin e XVI Ndërkombëtar të Albanologjisë, me temë bosht “Kultura dhe globalizimi”, të organizuar nga Universiteti i Tetovës.

Mbi 100 studiues të shkencave të gjuhësisë, të letërsisë, të historisë dhe etnokulturës, gjatë punimeve të këtij edicioni, i prezantuan kumtesat e tyre shkencore, duke sjellë edhe mendime të reja mbi këto tema, të cilat janë me interes jo vetëm për studiuesit, por edhe për publikun e gjerë.

“Marrëdhëniet SHBA-Shqipëri gjatë shekullit të 20të”, konferencë e organizuar nga Instituti i Historisë dhe e mbështetur nga Ambasada e SHBA në Tiranë, e cila mblodhi studiuesit më të njohur të historisë nga SHBA dhe Shqipëria, prof. Janusz Bugajski, prof. Bernd Fischer, prof. Elidor Mëhilli. Presidenti i Republikës, z. Bajram Begaj, priti në takim përfaqësuesit e Institutit të Historisë, Afrim Krasniqi e Beqir Meta, si dhe studiuesit shqiptarë dhe të huaj, pjesëmarrës në konferencë. Një bisedë e hapur, informale dhe interesante (jo vetëm) për historinë. Takimi konfirmon vlerësimin e Presidentit të Republikës për Institutin e Historisë.

Në Institutin e Historisë, Tiranë (ASA) u mirëprit më datë 9 shtator 2022 Prof. Teuta Shala, u.d. të drejtorit të Institutit të Historisë “Ali Hadri“, Prishtinë. U diskutua mbi sfidat e studimeve historike, programet rreth konferencave dhe aktiviteteve shkencore, shkëmbimet midis stafeve, si dhe fokusimin tek cilësia e kërkimit shkencor dhe e botimeve.

Në takim u përcaktua një agjendë konkrete me aktivitete gjatë muajve të ardhshëm të vitit 2022 dhe gjysmës së parë të vitit 2023, si dhe u dakordësua për një marrëveshje të re bashkëpunimi midis Institutit të Historisë, Tiranë dhe Institutit të Historisë “Ali Hadri“, Prishtinë, për vitet 2022-2026, e cila do të jetësohet gjatë muajve të ardhshëm. Gjatë takimit u theksua fakti se dy institutet kanë një përvojë të gjatë bashkëpunimi dhe projekte madhore studimore, përfshirë ato mbi historinë e Shqipërisë dhe historinë e Kosovës.