Në vazhdën e kolokiumeve të organizuara nga Instituti i Gjuhësisë dhe i Letërsisë, Akademia e Studimeve Albanologjike, Prof. Lucia Nadin mbajti ligjëratën “MONUMENTI” DI ALBANIA A VENEZIA NEL SECOLO XVI, TRA PASSATO DA CONSERVARE E IDENTITÀ DA RILANCIARE.

Prof. Nadin prej vitesh hulumton me përkushtim të veçantë gjurmët shqiptare në Venedik duke realizuar një varg të gjatë punimesh me rëndësi në këtë fushë, disa prej tyre të përkthyer edhe në shqip, ku përmendim:

• Venecia dhe Shqipëria. Gjurmë të lidhjeve të lashta, Venecia, Agfol, 1995;
• Shqiptarët në Venedik. Mërgim e integrim 1479-1552, Tiranë, Shtëpia botuese “55”, 2008;
• Shqipëria e rigjetur zbulim gjurmësh shqiptare në kulturën dhe artin e Venetos në shek. XVI, Tiranë, Onufri, 2012,
• si dhe zbulimin më të rëndësishëm të saj Statutet e Shkodrës në gjysmën e parë të shekullit XIV me shtesat deri më 1469, Tiranë, Onufri, 2010, me vlera të jashtëzakonshme për historinë dhe kulturën kombëtare.

Ligjërata e saj përmbante momentet kryesore të hovit identitar të shqiptarëve të mërguar në Venedik mbas rënies së Shkodrës (1478), të cilët i ngritën “monument” historisë dhe identitetit të tyre kombëtar, duke filluar nga brezi i parë i të mërguarve me Marin Barletin “Rrethimi i Shkodrës”, me ngritjen e qendrës kulturore “Scuola degli Albanesi”, me pasqyrimin e simboleve dhe historive shqiptare në relievet e mureve të kësaj qendre e në pikturat e kishave të Venedikut apo me figurën e Skënderbeut në anijen e famshme të dogjëve të Venedikut, me ringjalljen përmes transkriptimit të “Statuteve të Shkodrës” të mesit të shekullit XIV, dëshmi e një të kaluare të lavdishme qytetare të Shkodrës, duke arritur deri te libri i parë shqip, “Meshari” i Gjon Buzukut, për të cilin ajo ka hedhur idenë se mund të ketë qenë një famullitar nga brezi i tretë i mërgimtarëve shqiptarë në Venedik.

Këtu prof. Nadin u ndal më gjatë duke sjellë rezultatet e kërkimeve të saj të pandërprera e këmbëngulëse, duke arritur të ripohojë me siguri Venedikun si vendin e botimit të kësaj vepre dhe me shumë gjasë edhe shtypshkronjën ku u shtyp vepra, ajo e tipografit Bernardino Bindoni, që nga të gjitha rrethanat e jetës dhe veprimtarisë së këtij personazhi në ato vite, nga krahasimi i filigranave të “Mesharit” me ato të botuara nga kjo shtypshkronjë, nga disa tipe shkronjash të veçanta, nga fakti i shtypshkrimit me pak shpenzime të librit dhe të ekzistencës së një kopjeje të vetme të tij etj., rezulton më e mundshmja për shtypjen e kësaj vepre, e cila do të shërbente si një përpjekje e skajshme për ringjalljen edhe një herë, tani nëpërmjet gjuhës, të frymës tashmë të dobësuar të identitetit kombëtar të pasardhësve të mërgimtarëve të dikurshëm.