Autori: Afrim Krasniqi
Publikoi: Botimet Albanologjike
Nr. i faqeve: 262
Gjuha: Shqip
Viti i botimit: 2020
30 vjet pas ndryshimit të sistemit politik Instituti i Historisë vjen në publik edhe me një botim të ri që lidhet pikërisht me ngjarjet e vitit 1990, – ditarin profesional të autores italiane, Annarosa Manetti, një studiuese dhe profesore universiteti, që më 1987-1991 ishte në Shqipëri për shkak se bashkëshorti i saj, Giorgio De Andreis ishte ambasador i Italisë në Shqipëri. Libri është publikuar në Itali disa vite më parë dhe është sjellë nga IH në versionin shqip, përmes përkthimit të Anja Cura dhe përgatitjes për botim nga prof. Asoc. Afrim Krasniqi.
Ditari i Annarosa Manettit mbi zhvillimet politike të vitit 1990 në Shqipëri nuk është një ditar individual, por një dëshmi e çmuar për shembjen e një regjimi të dhunshëm, që ka humbur lidhjet me realitetin dhe që mban peng nevojat e vendit për ndryshim. Në aspektin e informacioneve që përcjell, Ditari trajton dosje që kanë rëndësi për memorien historike të vitit 1990, siç janë dosja “Popaj” e cila bashkon fatin heroik dhe tragjik të tyre; dosja e krizës së ambasadave ku ndërthuren aktet e diplomatëve perëndimorë në mbrojtje të jetës së qytetarëve të kërcënuar nga regjimi i tyre; dosja e të drejtave të njeriut, ku ndërthuren të dhënat mbi sjelljen brutale të Sigurimit të Shtetit dhe masat minimaliste për nisjen e procesit të demokratizimit; dosja e politikës italiane dhe perëndimore në Shqipëri, ku ndërthuren parimet politike me interesat pragmatiste; dosja e gjendjes sociale e kulturore në vend ku ndërthuren praktika ideologjike dhe trashëgimia negative e sistemi komunist me përpjekjet për të hyrë në një fazë të re ndryshimi dhe konkurrence, etj. Autorja sjell dëshmi me vlerë nga zhvillimet brenda trupit diplomatik dhe këndvështrimeve të tyre mbi Shqipërinë e vitit 1990, mbi rastet e ndërhyrjeve të Sigurimit dhe forcave policore në ambasada, mbi vështirësitë e panumërta për lejimin dhe nisjen e aktiviteteve fetare, për distancën e madhe midis qytetarëve të frikësuar e të huajve në vend, për rolin e intelektualëve të kohës, rolin e diplomatëve shqiptarë, si dhe për tendencat në rritje të brezit më të ri për revoltë, reagim e ndryshim të gjendjes.
Duke i qëndruar besnik Ditarit në elementët e detajuar të tij, autorja nuk ka bërë ndërhyrje të mëpasshme redaktuese as në rastet kur parashikimet e saj rezultuan se nuk janë të sakta me zhvillimet që ndodhën në vijim, si dhe as në rastet kur vetë ajo ka shfaqur mendime personale për individë e ngjarje, për të cilat më vonë ka ndryshuar opinion. Ditari është shkruar në gjuhën italiane dhe pjesë të veçanta të tij janë publikuar në faqen zyrtare të Fondacionit të Arkivave Kombëtarë të Ditareve, Ministria e Jashtme e Italisë.
Prof. Manetti e mirëpriti kërkesën për publikimin e tij në shqip dhe e dha miratimin mbi të drejtat e autorit, duke shpresuar të ketë mundësi të rikthehet për vizitë në Tiranë, prej nga u largua në shkurt 1991. Gjatë përgatitjes së Ditarit për botim e vetmja ndërhyrje janë shpjegimet shtesë nga ana ime të shënuara me * për individë, ngjarje e të dhëna që mund të kenë vlerë për një informim më të mirë të lexuesit. Gjithçka tjetër është e njëjtë me origjinalin, sipas standardeve profesionale të botimeve të tilla nga Instituti i Historisë.
Prof. asoc. dr. Afrim Krasniqi