Të pa-kategorizuara

EKSPOZITA “FIRST KINGS OF EUROPE”

24 Mars, 2023 Të pa-kategorizuara

Data: 31 Mars 2023 – 28 janar 2024

Vendi: Field Museum of Natural History Chicago

Objekte të trashëgimisë prehistorike nga Shqipëria janë pjesë e një ekspozite ndërkombëtare në Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe në Kanada.

Objekte nga fondet e Institutit të Arkeologjisë dhe koleksioni i Muzeut Arkeologjik në Tiranë, janë pjesë e ekspozitës lëvizëse në Amerikën e Veriut, e titulluar “First Kings of Europe” (Mbretërit e parë të Evropës), me organizues një prej muzeve më të mëdhenj në SHBA, Field Museum of Natural History, në Chicago-SHBA. Në këtë ekspozitë marrin pjesë 25 institucione nga 11 vende të Evropës Juglindore. Ekspozita ka si temë kryesore periudhën e formimit të elitave sociale dhe politike gjatë prehistorisë së vonë në Ballkan, nga komunitetet bujqësore egalitare të periudhës së Neolitit, tek elitat e konsoliduara të fundit të periudhës së Hekurit.

Shqipëria përfaqësohet në këtë ekspozitë me 17 objekte, të cilët datojnë në një interval kohor që prej 4 500 vjet më parë ose nga periudha e hershme e Bronzit, deri në 2400 vjet më parë, kur objekte të elitave lokale ilire shfaqen në varreza. Të gjitha objektet vijnë nga varreza të ndryshme tumulare të gërmuara në Shqipëri, nga veriu në jug të vendit.

Objektet e përzgjedhura në përputhje me tematikën e ekspozitës tregojnë histori të ndryshme:

– besimet dhe ritualet mortore që shoqëronin të vdekurin gjatë periudhës së Bronzit të hershëm, siç janë grupi prej gjashtë figurinash prej balte që shoqëronin varrin qendror të tumës 6 të Shtojit në rrethin e Shkodrës;

-elitat ushtarake dhe politike, të cilat përfaqësohen nga armë të ndryshme bronzi dhe hekuri apo objekte të panoplisë ushtarake, siç është helmeta ilire nga tumat e Çinamakut në rrethin e Kukësit;

-stolisjen e pasur të veshjes së femrave nga zona e Matit dhe Shkodrës, të cilat spikasin për origjinalitetin e kompozimit të tyre;

-objekte importi luksi, tregues të një statusi të spikatur, siç është vargu prej rruazash prej guri gjysmë të çmuar ose kornaline nga varreza e Rehovës në zonën e Kolonjës, apo kantari atikas me figura të kuqe, nga varri i një prijësi ilir nga zona e Matit; por dhe prodhime elegante dhe origjinale të qeramikës lokale, siç janë kantarët lokalë të kulturës ilire nga veriu i Shqipërisë. Njëkohësisht, një pjesë e objekteve të përzgjedhura, përmes stileve, materialeve, tipeve që përfaqësojnë, janë dëshmi e pjesëmarrjes së territorit të sotëm shqiptar në rrjetin kompleks të tregtisë dhe shkëmbimeve ndër-rajonale me kulturat fqinje, me Greqinë, Ballkanin dhe Evropën Qendrore, por dhe me kulturat e bregut perëndimor të Adriatikut, në Gadishullin Italik.

Një version i vogël i kësaj ekspozitës, e cila e pati theksin tek ritualet, e titulluar “Rituals and memory: The Balkans and Beyond”, u shfaq fillimisht në Institute for the Study of the Ancient World (ISAW), pjesë e Universitetit të New York, në datat 22 Shtator 2022 – 19 Shkurt 2023. https://isaw.nyu.edu/exhibitions/future-list

Ceremonia e hapjes së ekspozitës zhvillohet në Field Museum, më 30 mars 2023, ora 17.00.

Hapja e ekspozitës së plotë, fillon në 31 Mars 2023, në Field Museum of Natural History Chicago, ku do të qëndrojë deri në 28 Janar 2024. Në periudhën 5 Prill 2024-19 janar 2025, ekspozita zhvendoset në National Museum of History, në Gatineau, Kanada.

Puna për pjesëmarrjen e Shqipërisë në këtë projekt u drejtua nga Dr. Rovena Kurti, në bashkëpunim me Dr. Rudenc Ruka dhe Prof. Luan Përzhita, Instituti i Arkeologjisë/Akademia e Studimeve Albanologjike.

Krahas përgatitjes së ekspozitës, nën kujdesin e kolegëve amerikanë, Attila Gyucha dhe William A. Parkinson, arkeologë nga vendet pjesëmarrëse kanë kontribuar në botimin e një monografie për publikun e gjerë, rreth tematikave të ndryshme që trajton ekspozita (https://ioa.ucla.edu/press/firstkingsofeurope), si dhe në përgatitjen e një katalogu të objekteve të ekspozuara, i cili do të dalë së shpejti nga shtypi (http://www.ioa.ucla.edu/first-kings-catalog).

Për më tepër rreth ekspozitës shih:

https://www.fieldmuseum.org/exhibitions/first-kings-europe

Shih po ashtu posterin e ekspozitës ku paraqitet helmeta ilire nga tumat e Cinamakut në Kukës

https://www.fieldmuseum.org/…/authentic-3-000-year-old…

Nga ekspozita në New York

https://www.facebook.com/photo/?fbid=533291208805948&set=a.511039027697833

Këto janë figurinat nga Tuma 6 e Shtojit

Leksioni me temë “Historiku i disa prej ndërtimeve më përfaqësuese të Tiranës gjatë shekullit të 20-të”

14 Dhjetor, 2022 Të pa-kategorizuara

Nxënësit e Arteve Figurative të Liceut të Tiranës “Jordan Misja” morën pjesë sot në leksionin me temë “Historiku i disa prej ndërtimeve më përfaqësuese të Tiranës gjatë shekullit të 20-të”, leksion i mbajtur nga Dr. Melsi Labi, kërkues shkencor pranë Institutit të Arkeologjisë (ASA).

Tema prekte disa pika kyçe mbi historinë, arkitekturën dhe funksionin që këto objekte kanë pasur gjatë shekullit që lamë pas. Nëpërmjet interaktivitetit teknologjik, materialeve arkivore fotografike e filmike, nxënësve iu ofrua një informacion i bollshëm shkencor për këtë aspekt të qytetit të Tiranës. Me këtë takim përfundon programi 1-vjeçar për edukimin në fushën e trashëgimisë kulturore të Tiranës, që Bashkia e Tiranës, Drejtoria e Kulturës dhe Trashëgimisë Kulturore, inicioi në bashkëpunim me Akademinë e Studimeve Albanologjike.

Ky projekt, në vitin e Tiranës Kryeqytet Evropian i Rinisë, ka qënë një bashkëpunim i suksesshëm me pjesëmarrje të lartë maturantësh e mësuesish që e kanë vlerësuar si një program me interes për edukimin e brezit të ri me çështje të trashëgimisë kulturore shpirtërore dhe materiale.

Projekti “TRANSFER”

29 Maj, 2020 Të pa-kategorizuara

Instituti i Arkeologjisë në Tiranë është tashmë pjesë integrale e projektit “TRANSFER”. Ky projekt udhëhiqet nga Universiteti i Maceratas dhe financohet nga INTERREG V B – Adriatic Ionian – Programi ADRION 2018. Projekti “Transfer” filloi në shkurt 2020. Vendet e tjera të përfshira në këtë projekt janë Kroacia, Greqia, Sllovenia, Shqipëria, Serbia, Mali i Zi dhe Bosnja dhe Hercegovina. Qëllimi i projektit është të ndërtojë një model të ri evropian të qeverisjes inovative për parqet arkeologjike midis vendeve anëtare, duke shfrytëzuar “burimet e tyre natyrore, kulturore dhe njerëzore, dhe në të njëjtën kohë, rritjen e kohezionit ekonomik, shoqëror dhe territorial në rajonin e Adriatikut dhe Jonit ”.

Duke i zhvilluar tashmë hulumtimet që (Macerata Athena) ka bërë prej vitesh në Itali, në Shqipëri dhe në provincën e Macerata, Greqi. Projekti synon të zhvillojë metoda të zakonshme për planifikimin e zonave arkeologjike; “Transferimi” (Modelet e menaxhimit të integruar për parqet arkeologjike) pasqyron në mënyrë të përkryer qëllimet e Adrion dhe konfirmon Universitetin e Maceratas, si lider projekti dhe partnerët e saj, si institucione novatore.

Partnerët e projektit janë në fakt institucione, organizata kulturore, parqe arkeologjike dhe qytete të zonës Adriatiko-Joniane, si psh. Instituti i Arkeologjisë së Tiranës, një institucion prestigjioz në fushën e Arkeologjisë dhe trashëgimisë kulturore, në Shqipëri, qyteti Slloven i Ptuj, Instituti Universitar SRZ Sazu nga Ljubljana, Komuna e Omišaly në Kroaci, Agjencia Lokale e Zhvillimit Sibenik, Instituti i Filozofisë dhe Teoria Sociale dhe Qendra Rinore Evropiane në Beograd, Ephorata e Antikiteteve të Janinës në Greqi, Qendra e Teknologjisë CTI në Patras dhe ndërmarrja Play Marche në Macerata. Këtyre u janë bashkuar partnerë të shumtë të autorizuar, si Instituti Qendror i Arkeologjisë i MIBACT, komunat Urbisaglia dhe Falerone, Qendra Kërkimore e Akademisë së Shkencave dhe Arteve Sllovene, ndërmarrja Terrepuntoit dhe Muzeu i qytetit të Sibenik, Kroaci.etj… Qëllimi i projektit, është të zhvillojë, transferojë (pra akronimin) dhe pastaj të shpërndajë një model të përbashkët qeverisjeje të parqeve arkeologjike që shkon përtej qasjes tradicionale konservatore për të hapur edhe zhvillimin e qëndrueshëm, duke e bërë trashëgiminë kulturore shtytës për zhvillimin e plotë ekonomik. Përveç kësaj, “Transferimi” synon të identifikojë aktivitete të qëndrueshme ekonomike të lidhura ngushtë me parqet, siç janë, p.sh., shërbime të reja dhe intinerare turistike. Për të zbatuar këtë dhe objektiva të tjera, ai gjithashtu synon të zhvillojë dhe të aplikojë një seri mjetesh TIK, siç janë realiteti i shtuar dhe gjithëpërfshirës, për të rritur përdorimin e parqeve dhe përhapjen e publikut. Projekti gjithashtu parashikon zbatimin e gjashtë veprimeve pilot në zonat arkeologjike italiane (Urbisaglia) Shqiptare (Antigonea), Sllovene (Ptuj), Greke (Dodona) dhe Kroate (Omišalj dhe Sibenik), për të provuar modelin e lartpërmendur dhe miratuar përsëritjen e tij të mëtejshme.

Linku i projektit

Botime periodike

8 Nëntor, 2016 Të pa-kategorizuara

Studime filologjike. Revistë shkencore që boton studime gjuhësore dhe historiko-letrare, tekste të vjetra, recensione veprash shkencore etj. Çdo punim ka një rezyme në frëngjisht ose anglisht. Numri i parë i Studime filologjike ka dalë më 1964 si vazhdim i pjesës filologjike të Buletinit të Universitetit Shtetëror të Tiranës, seria e shkencave shoqërore. Kryeredaktor i revistës është prof. dr. Valter Memisha.
Gjuha Jonë. Revistë shkencore që boton artikuj e studime për kulturën e gjuhës, për probleme të normës gjuhësore dhe të përdorimeve publike të shqipes standarde. Numri i parë i kësaj reviste ka dalë në vitin 1981. Kryeredaktor i revistës është prof. Emil Lafe. Në vitin 2008, kur IGjL-ja kalon në varësi të QSA-së, ndërpritet dhe botimi i këtij periodiku shkencor për arsye të mungesës së kapaciteteve të nevojshme shkencore. IGjL ka botuar dhe seri e përmbledhje studimesh si: “Dialektologjia shqiptare”, “Çështje të gramatikës së shqipes së sotme”, “Studime për leksikun dhe për formimin e fjalëve në gjuhën shqipe”, “Studime për letërsinë shqiptare”, përmbledhjen “Studime filologjike dhe pedagogjike për nder të prof. dr. Aleksandër Xhuvanit” (1980), si dhe vëllime të studiuesve të veçantë.

Konferencë kushtuar kontributit shkencor të prof. dr. Jorgji Gjinarit

2 Prill, 2015 Të pa-kategorizuara

Departamenti i Gramatikës i Institutit të Gjuhësisë e të Letërsisë (QSA) organizon një konferencë shkencore me rastin e 85-vjetorit të lindjes së prof. dr. Jorgji Gjinari, ish-punonjës shkencor i Institutit të Gjuhësisë e të Letërsisë (1956-1992). Profesor J. Gjinari, është një nga dialektologët më të shquar shqiptarë, autor i një vargu monografish për të folme të ndryshme të shqipes, autor i veprës më të plotë e përgjithësuese mbi dialektet e gjuhës shqipe, bashkautor dhe drejtues shkencor i veprës madhore “Atlasi Dialektologjik i Gjuhës Shqipe”. Gjithashtu ai ka sjellë kontribute edhe në fusha të tjera të gjuhësisë, si dialektologji historike, prejardhja e gjuhës shqipe, marrëdhëniet e dialekteve me gjuhën letrare etj.

Regjistrimi i temave

31 Maj, 2012 Të pa-kategorizuara

Â

Bashkëpunime

8 Shtator, 2011 Të pa-kategorizuara

Bashkëpunon me Institutin Universitar Oriental të Napolit (Itali),
me Akademinë e Shkencave dhe Arteve të Kosovës dhe në këtë kuadër dhe me institucionet e tjera atje,
Institutin Albanologjik e Fakultetin e Filologjisë të Universitetit të Prishtinës,
bashkëpunon dhe organizon veprimtari shkencore të përbashkëta me Universitetin e Kalabrisë dhe të Palermos etj

Kërkues shkencorë

23 Gusht, 2011 Të pa-kategorizuara

Departamenti i Prehistorisë

16 Gusht, 2011 Të pa-kategorizuara

Kërkimet dhe gërmimet arkeologjike kanë për objekt, studimin e gjurmëve më të hershme të shoqërisë njerëzore në territorin e Shqipërisë duke filluar me epokat e Paleolitit, Mezolitit, Neolitit dhe epokat e metaleve si Eneolitin, Bronzin e Hekurin, deri në periudhën historike.

Paleoliti

Studimi i epokave të gurit të vjetër, ka nisur vonë. Këto kërkime kanë çuar në zbulimin e disa stacioneve paleolitike si një dëshmi e qartë e banimit të territorit tonë që në periudhat më të hershme të historisë së njerëzimit. Megjithëse zbulimi i gjurmëve të paleolitit ka nisur që në vitet ’30 të shekullit të kaluar me kërkimet e L. Cardini në stacionin e Xarës dhe ka vazhduar pas luftës nga studiuesit shqiptarë, sot mund të themi se studimi i kësaj periudhe është ende në fillimet e tij. Deri tani janë zbuluar stacione paleolitike që i përkasin Paleolitit të Mesëm (Gajtani I, Xara I, Diaporiti I, Kryegjata, Rusinja) dhe Paleolitit të Lartë (Xara II, Shën Marina, Konispol I, Kryegjata II, Rrëza e Dajtit, Gajtan II, Diaporit II, Shëndëlli, Shën Dhimitri). Në dekadën e fundit është shënuar një hap i madh përpara nëpërmjet kërkimeve sipërfaqësore duke organizuar projekte të përbashkëta me partnerë të huaj dhe duke aplikuar metoda bashkëkohore të kërkimit.

Mezoliti

Kërkimet për epokën e Mezolitit (10 000-7 000 p.e.sonë) janë disi më mbrapa. Ato nisin në vitet ’70 me zbulimin e stacionit mezolitik të Vlushës dhe pasohet me zbulimin e atij të Konispolit në vitet ’90. Stacioni i Vlushës ka një interes të veçantë për studimet prehistorike, pasi në të janë të pranishëm mbetje materiale që i përkasin dy periudhave të ndryshme (mikrolitet mezolitike dhe qeramika trashanike e periudhës së neolitit), ndërsa ai i Konispolit II ka shtuar ndjeshëm të dhënat jo vetëm për materialin arkeologjik, por edhe për botën bimore e shtazore dhe ambientin mezolitik. Kërkimet e viteve të fundit kanë evidentuar pika të reja mezolitike si Kryegjatë, Diaporit III, Shpella e Himarës, Rrëza e Kanalit, etj.

Neoliti dhe Eneoliti

Në qoftë se dy periudhat e para janë pak të studiuara, epoka e Neolitit dhe ajo pasardhëse, e Eneolitit (ose e bakrit) paraqiten me një pamje krejt ndryshe. Kërkimet për këto periudha fillojnë në 1948 me zbulimin e një prej vendbanimeve më të rëndësishme siç ishte vendbanimi i Maliqit në rrethin e Korçës, duke vazhduar më pas me zbulimin e gërmimin e shumë vendbanimeve të tjera. Vendbanime neolitike dhe eneolitike janë zbuluar në rrethet Berat, Dibër, Kukës, Librazhd, Fier, Korçë, Ersekë, Kukës, Mat, Përmet, ku një vend të veçantë zë pellgu i Korçës me vendbanimet si Podgoria, Dunaveci dhe Maliqi. Studimi i vendbanimeve neolitike dhe eneolitike merr një rëndësi të veçantë në kushtet e mungesës së plotë të dhënave për banorët e lashtë të vendit tonë. Në kërkimet e kohëve të fundit, për arritjen e përfundimeve më të sakta që do ti afroheshin më shumë të vërtetës, po aplikohen metodat bashkëkohore dhe po bashkëpunohet me specialistë të fushave të ndryshme si paleobotanistë, paleozoologë, etj. në mënyrë që të krijohet një tablo sa më e qartë dhe më e plotë e jetës dhe mjedisit në këto periudha.

Figurat kryesore