Cikli i ligjëratave “Tragë”

6 Maj, 2019 Njoftime

Tragë, organizuar nga Departamenti i Folklorit, synon të bëjë bashkë studiues, artistë, projekte kërkimore dhe artistike që kanë të bëjnë me forma dhe praktika të ndryshme ekspresive. Tragë të shkelura shumë, tragë të shkelura pak dhe aspak; tragë që gjurmojnë se si shprehje apo koncepte të caktuara kthehen herë në emblemë identitare e kulturore; herë në vatra konflikti dhe kundërshtish e herë në burime rigjenerimi dhe rivitalizimi social-kulturor. Nxitemi nga interesi për të eksploruar lidhjet konceptuale dhe ato të botës reale mes trashëgimisë kulturore, folklorit, traditës dhe arteve; lidhjet mes formave shekullare e vernakulare të shprehjes e të kuptuarit, mes politikave kulturore, si dhe kërkimeve e ligjërimeve të prejardhura nga folkloristika, etnomuzikologjia, gjuhësia, historia, antropologjia dhe studimet audiovizuale.

Ligjërata e parë e ciklit Tragë do të mbahet nga Merita Bruci. Në qendër është një shkrimtar shumë prodhimtar arbëresh i shek. XIX, kontributi i të cilit pak përmendet e mbahet parasysh: Franqisk Anton Santori (1819-1894). Santori jetoi dhe shkroi në një periudhë kur romantikët e të gjithë popujve të Evropës u dhanë pas mbledhjes dhe botimit të këngëve folklorike. Kjo frymë e kohës u përqafua edhe nga shumë shkrimtarë arbëreshë që arritën të zgjojnë lidhjet me tokën e të parëve, si tokë e një kujtese kolektive, për të shmangur rrezikun e harresës. Zhvilluan dhe mbajtën gjallë identitetin shqiptar, duke përpunuar edhe mjetet për ta bërë këtë. Nostalgjia për atdheun e largët, ndjenja e të qenit i huaj në ambientin që i rrethonte, përkushtimi për të mbrojtur me çdo kusht atë çka kishte mbetur nga Arbëria e braktisur dhe një dëshirë e pafshehur për t’u afirmuar si shqiptarë me identitetin e tyre, të gjithë këta faktorë nxitën De Radën më së pari e shumë të tjerë më pas, të kërkonin tek poezia popullore e tek kultura popullore rrugën e shpëtimit. Santori, si bashkëkohës dhe bashkëpunues me De Radën u përfshi në mënyrë të pashmangshme në këtë projekt të ringjalljes kombëtare, nëpërmjet mbledhjes dhe botimit të lëndës folklorike. Kjo lëndë folklorike i shërbeu atij si pikënisje nga e cila qëmtoi shumë motive. Këto u bënë baza mbi të cilën ai hartoi drama, tragjedi e romane. F.A. Santori është autori i dytë pas De Radës që ka lënë në dorëshkrim një përmbledhje të pasur, ndoshta më e pasura që trashëgojmë, këngësh popullore të arbëreshëve të Italisë, e cila ruhet në disa variante. Variantet e dorëshkrimeve gjenden të shpërndara në Kozencë dhe Kopenhagen. Propozojmë për këtë ligjëratë një pasqyrë të këngëve që ai ka mbledhur e përpunuar si edhe një vështrim përqasës me variantet e De Radës të disa këngëve.

Prof. As. Dr Merita Sauku Bruci punon pranë Akademisë së Studimeve Albanologjike. Ka studiuar gjuhë dhe letërsi frënge në Universitetin e Tiranës si dhe studime krahasimtare në Universitetin “L’Orientale”, të Napolit. Pas përfundimit të studimeve është specializuar po pranë këtij universiteti për një periudhë katër vjeçare në fushën e përgatitjes së botimeve kritike të veprave letrare të mbetura dorëshkrim. Ka mbajtur lëndën e filologjisë shqipe në departamentin e gjuhës shqipe në Universitetin “L’Orientale” të Napolit si edhe atë të hyrjes në filologji tekstuale pranë shkollës doktorale për studimet letrare pranë ASA-s. Në fushë të botimeve kritike spikasin botimi për herë të parë sipas dorëshkrimeve i romanit të parë të shkruar në arbërishte, “Sofia Kominiate” i F.A. Santorit, 114 fabula të po këtij autori si dhe botimi më i fundit i dramës së parë në shqipe, Emira në një këndvështrim filologjik dhe variantistik, botim që paraprin festimet e 200 vjetorit të lindjes së autorit arbëresh të dramës F. A. Santorit.

2024 © Institutet dhe qendrat e Albanologjisë. TË GJITHA TË DREJTAT TË REZERVUARA. POWERED BY WEBART.AL